Kiedy mogę domagać się zmiany sędziego ?

publikacja: 2016-06-10, sekcja: prawo cywilne

Instytucja wyłączenia sędziego, czy to na wniosek strony czy na wniosek samego sędziego jest istotna bowiem umożliwia realizację praw zawartych w konstytucji tj. prawa do tego aby sprawy rozpoznawał bezstronny sąd. Obowiązujące przepisy określają, w jakich wypadkach sędzia będzie wyłączony od prowadzenia spraw zawsze, a także w jakich istnieje możliwość wnioskowania o wyłączenie sędziego w przypadku gdy są wątpliwości co do jego bezstronności.

Sędzia jest zawsze wyłączony od prowadzenia sprawy z mocy obowiązujących przepisów:

w sprawach, w których jest stroną lub pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziaływa na jego prawa lub obowiązki;
w sprawach swego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia;
w sprawach osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;
w sprawach, w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem albo był radcą prawnym jednej ze stron;
w sprawach, w których w instancji niższej brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jako też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator;
w sprawach o odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem, jeżeli brał udział w wydaniu tego orzeczenia.

Należy podkreślić, że powody wyłączenia trwają także po ustaniu uzasadniającego je małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.

Co więcej, zgodnie z obowiązującymi przepisami istnieje również możliwość wyłączenia sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli zachodzą okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w orzeczeniu z dnia 2 października 2015 r. w sprawie o sygn. akt I Acz 632/15 wskazała, że „Instytucja wyłączenia sędziego na wniosek (iudex suspectus) związana jest nie z wystąpieniem jakiejkolwiek wątpliwości co do bezstronności sędziego rozpoznającego sprawę, ale z ujawnieniem się uzasadnionych wątpliwości co do bezstronności sędziego. Zatem o możliwości wyłączenia sędziego od rozpoznania sprawy nie decyduje samo odczucie strony co do bezstronności sędziego, na co powołują się skarżący, ale odczucie co do tych wątpliwości musi być uzasadnione w okolicznościach danej sprawy. Ciężar uprawdopodobnienia wystąpienia takich okoliczności spoczywa na stronie wnoszącej o wyłączenie sędziego.”

Warto również przytoczyć orzeczenie Sądu Najwyższego w tej materii z dnia 26 listopada 2013 r. w sprawie III SO 10/13 ,który przyjął że „przyczyną wyłączenia jest sama możliwość powstania wątpliwości, i to zarówno u podmiotów zgłaszających wniosek o wyłączenie, jak i u innych występujących w procesie, jak również u osób spoza procesu. Sąd postanowi o wyłączeniu sędziego, jeżeli stwierdzi możliwość istnienia tych wątpliwości, niezależnie od własnego przekonania o ich zasadności”.

Jeżeli w postępowaniu cywilnym powstają jakieś wątpliwości co do bezstronności sędziego, warto zastanowić się nad złożeniem wniosku o jego wyłączenie. Wniosek o wyłączenie winno się składać już w chwili wyznaczenia sędziego, jednakże możliwe jest również złożenie go w trakcie procesu, ale należy to odpowiednio uzasadnić, tym że przesłanka wyłączenia ujawniła się w trakcie procesu. Sporządzenie takiego wniosku może powodować pewne trudności dlatego warto wcześniej zasięgnąć w tej materii porady u profesjonalnego prawnika.

-----
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji prawo cywilne oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.