Czy można żądać alimentów od byłego małżonka?
publikacja: 2014-08-24, sekcja: prawo rodzinneWbrew powszechnemu przekonaniu obowiązek alimentacyjny nie ciąży jedynie na rodzicach względem małoletnich dzieci. Zgodnie bowiem z art. 60 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Co więcej jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku (art. 60 § 2 k.r.o). Tym samym w przypadku orzeczenia przez sąd rozwiązania małżeństwa poprzez rozwód z wyłącznej winy jednego z małżonków, drugi z nich ma prawo żądać alimentów nie tylko, gdy znajduje się w niedostatku, ale również, gdy z powodu rozwodu jego sytuacja materialna pogorszyła się. Jednak jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 lutego 2001 r. obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego nie istnieje obligatoryjnie w każdym bez wyjątku przypadku, gdy tylko spełnione są ogólne przesłanki określone w art. 60 § 2 k.r.o. (sygn. akt II CKN 391/00). Przedstawiciele doktryny podkreślają natomiast, że brak niedostatku sam przez się nie przesądza o uprawnieniu do wsparcia materialnego. Rozstrzygające jest w tym względzie istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego ( K. Gromek „Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz”).
Podejmując próbę zdefiniowania pojęć, które w zakresie orzekania o obowiązku alimentacyjnym, mają kluczowe znaczenie, również warto odwołać się do orzecznictwa. W ocenie judykatury w niedostatku znajduje się ten, kto nie może własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części; a usprawiedliwione potrzeby te takie, których zaspokojenie zapewni uprawnionemu normalne warunki bytowania, odpowiednie do jego stanu zdrowia i wieku ( wyrok Sądu Najwyższego z dn. 7 września 2000 r., sygn. akt I CKN 872/00).
W sytuacji gdy małżonek niewinny rozkładu pożycia składa pozew o alimenty z powodu pogorszenia sytuacji materialnej na skutek rozwodu, w przypadku uznania powództwa będziemy mieli do czynienia z rozszerzonym obowiązkiem alimentacyjnym małżonka ponoszącego wyłączną winę rozkładu pożycia. Przesłanką, która musi zostać spełniona jest ustalenie, że rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, nie mające jednak cech niedostatku. Ocena, czy nastąpiło takie pogorszenie, zależy od porównania sytuacji, w jakiej niewinny małżonek znalazł się wskutek orzeczenia rozwodu, z sytuacją, w jakiej znajdowałby się, gdyby rozwodu nie orzeczono i gdyby pożycie małżonków funkcjonowało prawidłowo. Obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia nie sięga przy tym z reguły tak daleko, aby miał zapewnić małżonkowi niewinnemu równą stopę życiową, niemniej zakres przyczyniania się małżonka wyłącznie winnego do utrzymania małżonka niewinnego mieści się między granicą, poniżej której istnieje niedostatek a granicą, której przekroczenie byłoby zrównaniem stopy życiowej obojga małżonków (sygn. akt III CKN 186/98).
Należy pamiętać również o terminie przedawnienia. Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni (art. 60 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
-----
NOWOŚĆ! Poradnik "Rozwód i separacja, kompendium wiedzy", zawierający odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania w
trakcie spraw rozwodowych, dotyczących separacji oraz unieważnienia małżeństwa.
Publikacja dostępna online w formie elektronicznej, po zakupieniu przesyłana na skrzynkę pocztową w ciągu kilku minut.
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji prawo rodzinne oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.