Podział majątku wspólnego w pytaniach i odpowiedziach

publikacja: 2014-03-03, sekcja: prawo rodzinne

Kiedy można wystąpić z wnioskiem o podział majątku wspólnego?

Podział majątku wspólnego możliwy jest dopiero po ustaniu wspólności majątkowej. Jeśli małżonkowie nie zawarli żadnej umowy dotyczącej ich ustroju majątkowego (np. intercyzy), obowiązuje ich majątkowa wspólność ustawowa (art. 31 k.r.o.). Ustaje ona z mocy prawa  z chwilą rozwiązania małżeństwa przez rozwód, unieważnienia małżeństwa lub ustania małżeństwa (w przypadku śmierci jednego z małżonków). Dopiero wówczas tj. po ustaniu owej wspólności, jeden z małżonków może żądać podziału majątku wspólnego.

Jaki Sąd jest właściwy w sprawach o podział majątku wspólnego?

Zgodnie z treścią art. 566 k.p.c. w sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami właściwy jest sąd miejsca położenia majątku, a jeżeli wspólność ustała przez śmierć jednego z małżonków - sąd spadku.

Ile wynosi opłata od wniosku o podział majątku wspólnego?

Kwestię tę regulują przepisy Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r. Zgodnie z art. 38 od wniosku o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej pobiera się opłatę stałą w kwocie 1 000 złotych. Ulega ona znacznemu zmniejszeniu w przypadku zgodności małżonków, gdyż według § 2 niniejszego przepisu jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt podziału tego majątku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych.

Czy Sąd może dokonać podziału majątku wspólnego w postępowaniu rozwodowym?

Istnieje taka możliwość, jednak Sąd korzysta z niej bardzo rzadko, gdyż konieczne jest spełnienie przesłanki, gwarantującej, iż przeprowadzenie podziału w ramach postępowania rozwodowego nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu, a co za tym idzie, małżonkowie muszą być zgodni w kwestii podziału, jednak zazwyczaj jest wręcz odwrotnie. Zgodnie z art. 58 § 3 k.r.o. na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Uwzględnienie niniejszego wniosku ma dla Sądu charakter fakultatywny.

W jaki sposób (kwotowo, proporcjonalnie itd.) można podzielić majątek wspólny?

Zgodnie z art. 43 § 1 k.r.o. istnieje domniemanie równości udziałów małżonków w majątku wspólnym, czyli co do zasady każdy z małżonków powinien otrzymać połowę majątku wspólnego. Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku (art. 43 § 2 k.r.o.). Sąd rozstrzygnie o żądaniu ustalenia nierównych udziałów w ramach postępowania o podział majątku wspólnego (art. 567 § 1 k.p.c.).

Jakie fakty Sąd bierze pod uwagę, oceniając udział każdego z małżonków w powstawaniu majątku wspólnego?

Ustawodawca w art. 43 § 3 k.r.o. zagwarantował, iż przy ocenie w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. Nie można więc zakładać, iż jeżeli jeden z małżonków przyczynił się do powiększania majątku wspólnego w sposób finansowy, dzięki swoim zarobkom w czasie, gdy drugi z nich nie pracował z uwagi na konieczność prowadzenia gospodarstwa domowego bądź wychowywania dzieci, Sąd ustali korzystniejsze udziały na rzecz pracującego małżonka. Osobista praca w domu oraz przy wychowywaniu dzieci jest traktowana na równi z pracą zarobkową.

Jakie składniki nie należą do majątku wspólnego małżonków?

Składniki nienależące do majątku wspólnego stanowią majątek osobisty każdego z małżonków i są enumeratywnie wymienione w art. 33 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Zgodnie z treścią wskazanego przepisu do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

  • przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
  • przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
  • prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
  • przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
  • prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
  • przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania a uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
  • wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
  • przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
  • prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
  • przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Wyjątek od zasady stanowią przedmioty zwykłego urządzenia domowego, służące do użytku obojga małżonków, gdyż są one objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.

-----
NOWOŚĆ! Poradnik "Rozwód i separacja, kompendium wiedzy", zawierający odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania w trakcie spraw rozwodowych, dotyczących separacji oraz unieważnienia małżeństwa.
Publikacja dostępna online w formie elektronicznej, po zakupieniu przesyłana na skrzynkę pocztową w ciągu kilku minut.
 
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji prawo rodzinne oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.