Uzyskanie statusu uchodźcy

publikacja: 2013-12-07, sekcja: prawo imigracyjne

Zgodnie z art. 13 Ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terenie Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 czerwca 2003 roku, cudzoziemcowi nadaje się status uchodźcy, jeżeli na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem w kraju pochodzenia z powodu rasy, religii, narodowości, przekonań politycznych lub przynależności do określonej grupy społecznej nie może lub nie chce korzystać z ochrony tego kraju.

Cudzoziemcowi, który nie spełnia warunków do nadania statusu uchodźcy, udziela się ochrony uzupełniającej, w przypadku gdy powrót do kraju pochodzenia może narazić go na rzeczywiste ryzyko doznania poważnej krzywdy przez:

  1. orzeczenie kary śmierci lub wykonanie egzekucji,
  2. tortury, nieludzkie lub poniżające traktowanie albo karanie,
  3. poważne i zindywidualizowane zagrożenie dla życia lub zdrowia wynikające z powszechnego stosowania przemocy wobec ludności cywilnej w sytuacji międzynarodowego lub wewnętrznego konfliktu zbrojnego - i ze względu na to ryzyko nie może lub nie chce korzystać z ochrony kraju pochodzenia.

Aby uzyskać status uchodźcy cudzoziemiec musi złożyć osobiście wniosek do Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców za pośrednictwem komendanta oddziału Straży Granicznej lub komendanta placówki Straży Granicznej. Wniosek ten dotyczy zarówno cudzoziemca, jak i współmałżonka oraz małoletnich dzieci pod warunkiem że nie pozostają w związku małżeńskim i są na jego utrzymaniu.

Cudzoziemiec, który przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, składa wniosek za pośrednictwem komendanta oddziału Straży Granicznej, obejmującego terytorialnym zasięgiem działania m.st. Warszawę. Jeśli cudzoziemiec nie posiada dokumentów uprawniających do przekroczenia granicy, składa wniosek w trakcie wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podczas kontroli granicznej. Wniosek o nadanie statusu uchodźcy jest wypełniany w języku polskim na specjalnym formularzu w oparciu o informacje uzyskane podczas rozmowy cudzoziemca z funkcjonariuszem Straży Granicznej. W razie potrzeby w rozmowie uczestniczy tłumacz języka, w którym porozumiewa się dana osoba.

Złożeniu wniosku towarzyszą dodatkowe procedury takie jak:

  • fotografowanie (obowiązkowe),
  • pobieranie odcisków palców (obowiązkowe dla osób powyżej 14 roku życia),
  • badania lekarskie i zabiegi sanitarne,
  • kontrola osobista i kontrola bagażu. Każda dorosła osoba jest także na piśmie informowana o zasadach i trybie postępowania uchodźczego oraz o swoich prawach i obowiązkach wynikających z faktu złożenia wniosku.

Przedmiotowy wniosek, składa się na formularzu, który zawiera:

  1. dane wnioskodawcy i osoby, w imieniu której wnioskodawca występuje, w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania w sprawie nadania statusu uchodźcy;
  2. określenie kraju pochodzenia wnioskodawcy i osoby, w imieniu której wnioskodawca występuje;
  3. określenie istotnych zdarzeń będących przyczyną ubiegania się o nadanie statusu uchodźcy.

Do złożenia wniosku cudzoziemiec potrzebuje ważnego dokumentu podróży, który później przekazuje do depozytu Szefowi Urzędu. Ponadto wnioskodawca jest obowiązany:

  1. przedstawić informacje niezbędne do ustalenia stanu faktycznego sprawy, a w szczególności dotyczące jego wieku, pochodzenia, tożsamości, obywatelstwa, krewnych, kraju i miejsc poprzedniego pobytu, wcześniejszych wniosków, trasy podróży oraz powodów złożenia wniosku;
  2. udostępnić posiadane dowody potwierdzające okoliczności wskazane w uzasadnieniu wniosku;;
  3. stawić się w ośrodku w terminie 2 dni od dnia przyjęcia wniosku przez organ przyjmujący wniosek;
  4. stawiać się na wezwanie organu prowadzącego postępowanie w celu przesłuchania lub złożenia wyjaśnień;
  5. zawiadomić o każdej zmianie swojego miejsca pobytu i miejsca pobytu osoby, w imieniu której wnioskodawca występuje;
  6. przebywać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do dnia doręczenia decyzji ostatecznej w sprawie o nadanie statusu uchodźcy.

W momencie przyjęcia wniosku, cudzoziemcowi zostaje wydany dokument - tymczasowy dokument tożsamości cudzoziemca, który w okresie swojej ważności, potwierdza tożsamość osoby i uprawnia osobę do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Cudzoziemcowi odmawia się nadania statusu uchodźcy, jeżeli:

  1. nie istnieje uzasadniona obawa przed prześladowaniem w kraju pochodzenia;
  2. korzysta z ochrony lub pomocy organów lub agencji Narodów Zjednoczonych innych niż Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych do Spraw Uchodźców, pod warunkiem że w danych okolicznościach cudzoziemiec ma praktyczną i prawną możliwość powrotu na terytorium, gdzie taka ochrona lub pomoc jest dostępna, bez zagrożenia jego życia, bezpieczeństwa osobistego lub wolności;
  3. istnieją poważne podstawy, aby sądzić, że:
    1. popełnił zbrodnię przeciwko pokojowi, zbrodnię wojenną lub zbrodnię przeciwko ludzkości w rozumieniu prawa międzynarodowego,
    2. jest winny działań sprzecznych z celami i zasadami Narodów Zjednoczonych określonymi w Preambule i art. 1 i 2 Karty Narodów Zjednoczonych,
    3. popełnił zbrodnię o charakterze innym niż polityczny poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przed złożeniem wniosku o nadanie statusu uchodźcy;
  4. jest uważany przez organy władzy Rzeczypospolitej Polskiej za osobę mającą prawa i obowiązki związane z posiadaniem obywatelstwa polskiego.

Decyzje w sprawie nadania statusu uchodźcy bądź też udzielenia ochrony uzupełniającej, wydaje Szef Urzędu. Od decyzji Szefa Urzędu przysługuje odwołanie do Rady do Spraw Uchodźców, która może orzec o udzieleniu ochrony uzupełniającej, jeżeli w wyniku rozpatrzenia odwołania od decyzji w sprawie o nadanie statusu uchodźcy stwierdzi, że wnioskodawca lub osoba, w imieniu której wnioskodawca występuje, nie mogą powrócić do kraju pochodzenia.

-----
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji prawo imigracyjne oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.