Dziecko wspólnikiem spółki z o.o.

publikacja: 2012-03-12, sekcja: prawo gospodarcze

Kodeks spółek handlowych w odniesieniu do spółek kapitałowych wymaga pełnej zdolności do czynności prawnych jedynie od członków zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej i likwidatorów. Oznacza to, że istnieje możliwość zawarcia umowy spółki, bądź przystąpienia do spółki osoby niepełnoletniej, posiadającej ograniczoną zdolność do czynności prawnych.

Zgodnie z art. 17 KC, co do zasady, do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego - z reguły będą to rodzice.

Rodzice dziecka sprawują zarząd jego majątkiem, jednakże są ograniczeni obowiązkiem uzyskania zgody sądu opiekuńczego na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu oraz wyrażenie zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.

Małoletni może stać się przedsiębiorcą, jeżeli odziedziczy przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹, otrzyma je w darowiźnie, bądź jeśli w jego imieniu, za zgodą sądu opiekuńczego dojdzie do nabycia przedsiębiorstwa. Małoletni może także przez swoich przedstawicieli ustawowych zawiązać spółkę kapitałową.

Zawarcie umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w imieniu dziecka, pod rygorem nieważności musi być dokonane po uprawomocnieniu się postanowienia sądu w przedmiocie zezwolenia na dokonanie tej czynności. Stanowisko takie oparte jest o wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 kwietnia 1997 r. sygn. akt II S.A./PO 1438/96. NSA wyraził pogląd, iż zawarcie w imieniu małoletniego dziecka umowy spółki cywilnej jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu w rozumieniu art. 101§3 KRO i wymaga zezwolenia sądu opiekuńczego.

Wniosek do sądu o wyrażenie zgody na zawarcie w imieniu małoletniego dziecka mogą złożyć oboje rodzice, jak też jedno z nich. Pamiętać należy, że sąd ma obowiązek przed wydaniem postanowienia wysłuchać obojga rodziców - ich porozumienie odnośnie zawarcia przez dziecko umowy spółki jest, więc nie bez znaczenia. Wniosek podlega opłacie sądowej w wysokości 40 zł i jest rozpoznawany przez sąd opiekuńczy właściwy dla miejsca zamieszkania dziecka. Sąd wydając postanowienie wskazuje, na jaką czynność zezwala z uwzględnieniem niezbędnych elementów i ewentualnych warunków tej czynności.

Pamiętać należy, że w przedstawionym powyżej przypadku żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską - w takim przypadku kuratora ustanowi sąd opiekuńczy na wniosek rodziców. Kurator działa jako przedstawiciel ustawowy małoletniego i reprezentuje jego interesy, które z różnych względów mogą być sprzeczne z interesami rodziców.

Jak już wspominano, osoba posiadająca ograniczoną zdolność do czynności prawnej nie może skutecznie rozporządzać swoimi prawami bez zgody przedstawiciela ustawowego. Dotyczy to także uczestnictwa w zgromadzeniu wspólników i wykonywania praw wynikających z udziałów w spółce z o.o. Zgodnie z treścią art. 243 KSH jeżeli ustawa lub umowa spółki nie zawierają ograniczeń, wspólnicy mogą uczestniczyć w zgromadzeniu wspólników oraz wykonywać prawo głosu przez pełnomocników. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie pod rygorem nieważności i dołączone do księgi protokołów. Członek zarządu i pracownik spółki nie mogą być pełnomocnikami na zgromadzeniu wspólników. Co istotne - przepisy o wykonywaniu prawa głosu przez pełnomocnika stosuje się do wykonywania prawa głosu przez innego przedstawiciela. Wszelkie prawa zarówno majątkowe jak i korporacyjne wynikające z posiadanych udziałów małoletni wykonywać będzie do czasu osiągnięcia pełnoletności przez swojego przedstawiciela ustawowego. Pokreślenia wymaga jednak fakt, iż dopuszczalne jest dysponowanie przez małoletniego dochodami, jakie uzyskiwać będzie z tytułu posiadanych udziałów w spółce. Podstawą prawną jest w takim przypadku art. 21 KC, zgodnie z którym osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi.

Jeżeli więc z jakichkolwiek względów rodzice dojdą do wniosku, że posiadanie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością będzie korzystne dla dziecka, za zgodą sądu mogą zawrzeć w tym zakresie stosowną umowę, a następnie wykonywać w imieniu dziecka jego prawa. Możliwa jest także sytuacja, w której rodzice tworząc rodzinną spółkę, od początku uwzględnią w niej udziały przysługujące małoletniemu, w każdym jednak przypadku należy liczyć się z omówionymi powyżej ograniczeniami wynikającymi z przepisów prawa.

-----
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów z sekcji prawo gospodarcze oraz kontaktu z naszymi prawnikami.
Kancelaria świadczy także porady prawne przez Internet, zapraszamy do wypełnienia bezpłatnego formularza wyceny usługi.